Do najbardziej popularnych klasyfikacji zaburzeń osobowości, należą te, które prezentowane są w aktualnie obowiązujących podręcznikach diagnostycznych: ICD-10 (1994) i DSM-IV (1994). Według klasyfikacji ICD-10 specyficzne zaburzenia osobowości są ciężkimi zaburzeniami struktury charakteru i sposobu zachowania się osoby, które obejmują zazwyczaj kilka wymiarów osobowości i związane są z dostrzegalnymi zaburzeniami funkcjonowania psychospołecznego. Mają one początek w okresie późnego dzieciństwa lub w wieku młodzieńczym i trwają nadal w wieku dojrzałym. Zostały podzielone według zbiorów cech, odpowiadających najbardziej wyrazistym wzorcom zachowań (Jakubik, 1998). Do kategorii swoistych zaburzeń osobowości w ICD-10 (1994) zalicza się te zespoły kliniczne, które spełniają poniższe kryteria akcentujące: • wyraźnie zaburzone postawy i zachowania, mające wyraz w wielu sferach psychicznych i interakcjach z innymi ludźmi; • długi czas trwania nieprawidłowych zachowań; • wzorzec zaburzonego zachowania jest całościowy i niedostosowany do sytuacji indywidualnych jak i społecznych; • trudności te mają początek w okresie dzieciństwa lub młodzieńczym i trwają nadal w wieku dojrzałym; • zaburzenia prowadzą do poczucia dyskomfortu i cierpienia; • zaburzenia mogą współwystępować z wyraźnymi trudnościami w sferze zawodowej i społecznej. Analizując obraz kliniczny, swoiste zaburzenia osobowości można podzielić na następujące postaci, do rozpoznania których wymagana jest obecność co najmniej trzech cech przedstawionych w opisie klinicznym (ICD-10, 1994): • osobowość paranoiczna - charakteryzująca się: o nadmierną wrażliwością na niepowodzenia i brak akceptacji; o tendencją do długotrwałego przeżywania przykrości; o podejrzliwością i skłonnością do postrzegania rzeczywistości poprzez błędną interpretację obojętnych działań otoczenia, jako wrogich; o niewspółmiernym do potrzeb, natarczywym i sztywnym poczuciem własnych praw; o nawracającymi podejrzeniami dotyczącymi wierności seksualnej współmałżonka, lub partnera; o nadmiernym poczuciem własnej wartości i postawą ksobną; o pochłonięciem nie potwierdzonymi "spiskowymi" wyjaśnieniami wydarzeń, dotyczącymi zarówno własnej osoby, jak i całego świata; • osobowość schizoidalna - charakteryzująca się: o unikaniem bliższych kontaktów emocjonalnych i społecznych, połączonym z wyraźną tendencją do stronienia od ludzi; o brakiem empatii; o ograniczoną zdolnością do wyrażania uczuć i odczuwania przyjemności; o rezerwą i dystansem w stosunku do otoczenia, oraz małą wrażliwością na obowiązujące normy i konwencje społeczne; o skłonnością do fantazjowania, introspekcji i ucieczki w świat własnych przeżyć wewnętrznych; o lękowym reagowaniem w relacjach z innymi ludźmi;
|